Jakob is één van de bekendste figuren in het Oude Testament. Zou het kunnen dat we toch een verkeerd beeld van hem hebben? En wat als verschillende Bijbelvertalingen hem anders typeren?
Wanneer ik Jakob zou moeten typeren met één woord zou ik ‘listig’ zeggen of ‘sluw’ of ‘bedrieger’. In Genesis 25:27 volgens de Herziene StatenVertaling (HSV) lezen we evenwel: ‘Jakob was een oprecht man’. Dan schrik ik wel even. Ik vind het heel vreemd dat Jakob een oprecht man wordt genoemd, gezien de slinkse methodes die hij verderop in het verhaal hanteert. In zo’n geval sla ik er al eens graag een andere vertaling op na. In de Nieuwe BijbelVertaling van 2021 (NBV21) staat het volgende: ‘…terwijl Jakob een rustig man was.’
Rustig is iets heel anders dan oprecht. En wanneer ik de context van de passage lees, dan zie ik dat Esau en Jakob tegenover elkaar worden geplaatst en dat het contrast tussen hen in de verf wordt gezet. Esau is een jager, niet vaak thuis, altijd buiten en de lieveling van zijn vader. Jakob zit liever thuis, bij de tenten en is de lieveling van zijn moeder. Is het contrast in dit specifieke geval nu dat Jakob oprecht is en Esau niet? Of is het dat Jakob rustig is en Esau onstuimig? Hoe raken we uit zo’n discussie?
Wanneer twee of meer vertalingen zo zeer afwijken in de vertaling van een woord, kijk je best eens naar de grondtekst. Ik ken geen Hebreeuws en ik vermoed niemand van ons. Gelukkig zijn er hulpmiddelen. Zelf gebruik ik als eerste hulp bij dit soort ongevallen de NET-Bible, de editie met het uitgebreide notenapparaat. In de noten verduidelijken de vertalers vertaalproblemen en leggen ze hun keuze voor een bepaalde vertaling uit.
Volgens de NET-Bible is Jakob een ‘gelijkmoedig’ man, iemands wiens gevoelens niet altijd op en neer gaan, geen man van uitersten. Het Hebreeuwse woord ‘tam’ houdt normaal gezien ook de betekenis ‘onschuldig’ in. Jakob is dus een rustig man, onschuldig in de zin misschien van iemand die niet weet hoe de wereld in elkaar zit en makkelijk door zijn moeder gemanipuleerd wordt om het eerste geboorterecht op listige wijze te verkrijgen. Iemand die misschien ook niet doorheeft wat Esau voor dat bord soep veil heeft en gewoon meegaat in wat zijn broer vraagt.
Het kan dat ik de plank missla en dat er nog mogelijkheden zijn om dit vers te interpreteren, maar die mogelijkheden zijn niet eindeloos. Ze worden begrensd door de context, door wat we in de tekst vinden. Soms, ik zou durven stellen vaak, hebben we hulpmiddelen zoals de NET-Bible nodig of een goede studieBijbel of een goed commentaar.
Tot slot nog een noot in verband met de verschillende vertalingen van de Bijbel: betekent dit dat de HSV een minder goede vertaling is dan bijvoorbeeld de NBV21? Volgens mij niet. Vertalers worden gedwongen keuzes te maken en aan de vertaling van bepaalde woorden en/of zinnen gaan discussies vooraf. De NET-Bible geeft door middel van de noten een inkijkje in die discussie.
Dit voorbeeld toont mooi aan dat we verschillende vertalingen nodig hebben en dat we bij het lezen van de Bijbel hulpmiddelen kunnen gebruiken. De NET-Bible full-notes editie kan je overigens gratis in Youversion downloaden. Als je graag met de grondtekst bezig bent en als dit voorbeeld je intrigeert, is het echt een aanrader, zelfs al je er voor zou moeten betalen.
Reactie plaatsen
Reacties